منهول نوعی اتصال است که جهت ارتباط چند شبکه و خط به هم مورد استفاده قرار میگیرد و با نامهای محفظه بازرسی، محفظه دسترسی (دسترسی به مسیر کابل در زیر زمین) نیز شناخته شده است یا به عبارت دیگر آدم رو یا چاهک بازدید، محفظه بازرسی واحدی است که در زیرزمین ساخته می شود تا امکان دسترسی کاربری هایی نظیر سیستم انتقال فاضلاب، سیستم زهکشی، سیستم مخابراتی و همچنین دسترسی به کابل های زیر زمینی و غیره را فراهم می کند از این رو با کمک منهول، تاًسیسات زیر زمینی مورد بازرسی، اصلاح، پاکسازی و نگهداری قرار می گیرد.ضمناً استفاده ار منهول ها یکپارچه کامپوزیت به منظور بررسی و در صورت نیاز تعمیر لوله ها نیز صورت می گیرد. البته در استرالیا منهول به دریچه دسترسی که برای دسترسی از یک اتاق یا راهرو به حفره سقفی یک ساختمان استفاده می شود، اشاره دارد.
بهترین شکل برای مقاومت در برابر فشرده سازی زمین منهول مدور می باشد. اشکال دیگر منهول را که می توان یافت ، معمولاً مربع یا مستطیل می باشد. اما شکل مدور آن مقرون به صرفه بوده ضمن اینکه ساخت منهول مدور نسبت به اشکال مربع یا مستطیل آسانتر است. در انگلستان معمولاً منهول های ساخته شده در سطح خیابان به شکل مربع یا مستطیل شکل و یا به شکل مثلثی (به عنوان مثال در کمبریج ، انگلیس و روستاهای اطراف) میل 2011 به تدریج مثلث ها که توسط یک کارخانه محلی تولید شده بود، به دلیل اینکه به اندازه کافی بزرگ نبود و استانداردهای ایمنی رعایت نشده بود حذف گردید.
جنس بدنه منهول می تواند از بتن، آجر , پلی اتیلن و پلاستیک باشد که بر اساس کاربری متفاوت خواهد بود. به روز ترین منهول تولیدی به روش کامپوزیت تحت عنوان منهول کامپوزیت یکپارچه شناخته شده است.
منهول کامپوزیت
ویژگی منهول کامپوزیت
انتخاب منهول یکپارچه کامپوزیت از نکات مهمی است که باید به آن توجه داشت. امروزه منهول یکپارچه کامپوزیت کاربرد گسترده ای در حوزه صنایع آب و فاضلاب دارد از جمله مزایا و ویژگی های منهول کامپوزیت می توان به سبک بودن و در عین حال مقاومت بالای آن اشاره کرد. . جنس منهول یکپارچه کامپوزیت آب و فاضلاب به گونه ای است که در برابر واکنش های اسید و باز از خود مقاومت نشان دهد. یکی از ویژگی هایی که هر منهول یکپارچه کامپوزیت برخوردار است، صاف بودن سطح آن می باشد. . این امر سبب می شود آلاینده های محیطی به جداره خارجی منهول نچسبد. این بدان معناست که منهول از خاصیت رسوب ناپذیری برخوردار است. نحوه طراحی منهول یکپارچه کامپوزیت به گونه ای است که از ورود فاضلاب به داخل آب های زیرزمینی جلوگیری به عمل آورد.لایه داخلی منهول یکپارچه کامپوزیت فاضلاب باید صیقلی و رنگ روشن باشد که حداقل روشنایی داخل منهول یکپارچه فاضلاب را فراهم نماید.
جنس بدنه منهول میتواند از بتن، آجر , پلی اتیلن و پلاستیک باشد که بر اساس کاربری متفاوت خواهد بود.
استفاده از منهول تحت شرایط زیر انجام می شود.
1. جایی که تغییر در مسیر خط فاضلاب ضروری است.
2. جای که تغییر در اندازه و تراز فاضلاب وجود دارد.
3. محل اتصال توسط دو یا چند خط فاضلاب تشکیل شده است.
1- منهول آجری
منهول های آجری که در فرآیند تولید آن از آجر استفاده می شود از انواع سنتی بوده و ساده ترین نوع منهول است که در گذشته مورد استفاده فراوان قرار می گرفت اما به دلیل هزینه پایین این منهول در حال حاضر کم و بیش تمایل به استفاده از آن وجود دارد. همانطور که اشاره شد تنها مزیت رقابتی نسبت به محصولات مشابه قیمت پایین آن است.
از معایب منهولهای آجری میتوان به موارد زیر اشاره نمود.
• احتمال نشت از دیوارهها
• احتمال نشت از محل اتصال لوله به آدمرو
• زبری نسبتاً زیاد در محل مجرای کف
• آسیبپذیر در برابر مواد خورنده
• شکننده بودن در برابر عواملی مانند زلزله
• امکان حداکثر استفاده تا ارتفاع ۳ متر
2-منهول بتنی
با توجه به معایب منهول آجری، منهول بتنی در سال های گذشته به عنوان جایگزین منهول آجری معرفی شد و توانست جای خود را بسرعت تثبیت نماید. به طوریکه در حدود ۷۰% منهول ساخته شده در کشور از این نوع میباشد.
از معایب منهول های بتنی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
• آببندی نامناسب در اتصالات
• زبری نسبتاً زیاد در محل مجرای کف
• آسیبپذیر در برابر مواد خورنده
• شکننده بودن در برابر عواملی مانند زلزله (در صورت عدم طراحی صحیح)
• وزن بالای اجزاء (پیش ساخته)
• زمان اجرای طولانی (اجرا در محل)
در فاضلاب بهداشتی ، سولفید هیدروژن عامل اصلی خوردگی است. سولفید هیدروژن تبدیل به اسید سولفوریک شده ، که به بتن حمله می کند و درنهایت منهول های بتنی را از بین می برد.
3-منهول پلاستیکی
منهول پلاستیکی با استفاده از مواد پلی اتیلن ساخته می شود.
معایب منهول پلی اتیلن
از آنجاکه ماده پلیمری مورد استفاده در ساخت منهول پلی اتیلن، ماده پایه پلیمر ترموپلاست است، افزایش دما سبب تغییر شکل منهول پلی اتیلن می شود و در نهایت افت مقاومت در برابر فشارهای جانی رخ می دهد. مورد دیگر تحمل بارگذاری محدود محصولات پلی اتیلن با توجه به اینکه هیچ ماده تقویت کننده جهت افزایش استحکام در آن وجود ندارد.
و در ادامه معایب دیگر منهول ها:
1- امکان ایجاد خراش و بریدگی عمیق در سطح منهول هنگام حمل و نصب آن
2- تاثیر سوء مواد نفتی و برخی از مواد شیمیائی بروی منهول پلی اتیلن
3- عمر کوتاه منهول پلی اتیلن در رابطه با فشارهای داخلی وارده و نوسانات دمایی